Σύνταγμα και οργανικές θέσεις στο Δημόσιο

Μία από τις σημαντικές θεσμικές στρατηγικές του μνημονιακού ολετήρα που σαρώνει ζωές, καριέρες και εργασιακά δικαιώματα κατακρεουργώντας κάθε ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι και η παράκαμψη της αρχής της μονιμότητας των δημόσιων υπαλλήλων μέσω της "φάμπρικας" της κατάργησης οργανικών θέσεων. Όπως είναι γνωστό, η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, όσο η θέση τους υφίσταται, προστατεύεται από το Σύνταγμα και ειδικότερα από το άρθρο 103, παρ. 4 και 6. Έτσι, ένας από τους τρόπους λύσης της υπαλληλικής σχέσης είναι και η κατάργηση της θέσης, οπότε αυτοδικαίως ο υπάλληλος απολύεται.

Ωστόσο, υποστηρίζω ότι σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υπάρξει κατάχρηση της ευχέρειας του κράτους για κατάργηση οργανικών θέσεων. Αν δηλαδή η κατάργηση οργανικών θέσεων μετατρέπεται σε όχημα για την επίτευξη του σκοπού μιας πάση θυσία μείωσης του αριθμού των δημόσιων υπαλλήλων, τότε καταστρατηγείται η ίδια η φύση της αρμοδιότητας αυτής, που κατά βάση θα έπρεπε να συνίσταται απλώς και μόνο στη λειτουργική αναδιάταξη και αναδιοργάνωση των δημόσιων υπηρεσιών κατά τρόπο που αυτές να καθίστανται περισσότερο και όχι λιγότερο αποδοτικές. Επομένως, ο νομοθέτης δεν είναι ελεύθερος να καταργεί κατά το δοκούν οργανικές θέσεις επικαλούμενος μόνο το "υπέρτερο δημόσιο συμφέρον" της δημοσιονομικής εξυγίανσης μέσω της μείωσης των λειτουργικών δαπανών του Δημοσίου. Θα πρέπει να συνυπολογίσει και άλλους παράγοντες, όπως την παροχή υπηρεσιών προς τον πολίτη, που είναι και συνταγματικά κατοχυρωμένες υπηρεσίες ή συνδέονται στενά με την άσκηση της κυριαρχίας. Άρα, δεν μπορεί μια κυβέρνηση να καταργεί οργανικές θέσεις σε τέτοιο βαθμό που να δημιουργηθεί πρόβλημα στην παροχή υπηρεσιών προς το κοινό.

Δυστυχώς όμως, η νομολογία του Συμβουλίου Επικρατείας, που όχι απλώς "επηρεάζεται", όπως εσφαλμένα νομίζουν αρκετοί, από τις ειλημμένες αποφάσεις των εκάστοτε κυβερνήσεων, αλλά αποτελεί ισότιμο στυλοβάτη του ταξικού συστήματος εξουσίας, κάτι που αδιαλείπτως συμβαίνει σε όλα τα καπιταλιστικά συστήματα του πλανήτη, δέχεται ευρεία δυνατότητα του κράτους να καταργεί οργανικές θέσεις ακόμη και για λόγους εξοικονόμησης δαπανών που επιτάσσονται από τις αδηφάγες μνημονιακές δεσμεύσεις!

Άλλωστε, η θέσπιση οργανικών θέσεων δεν ήταν αποτέλεσμα συντεχνιακών πιέσεων, καθώς είναι προφανές ότι η Δημόσια Διοίκηση θα πρέπει να οργανώνεται και να στελεχώνεται με μονίμους υπαλλήλους που κατέχουν οργανική θέση. Το αστικοδημοκρατικό υπόβαθρο της θέσπισης αυτής ήταν η κατοχύρωση της κατ' άρθρο 29, παρ. 3, 56 και 57 παρ. 3 του Συντάγματος "τυπικώς ουδέτερης Διοίκησης", έτσι ώστε η οργάνωση και στελέχωσή της να παρέχει εγγυήσεις αντικειμενικής εκτέλεσης του νόμου, σύμφωνα με τη θεμελιώδη αρχή του Κράτους Δικαίου. Τυπικά, δηλαδή, η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, κατ' άρθρο 103, παρ. 4 και 6, αποτελεί εγγύηση τεθειμένη όχι μόνον υπέρ των υπαλλήλων αλλά και προς "δημιουργία υπαλληλικού σώματος", που να να παράγει διοικητικό έργο και να δρα (υποτίθεται) ανεξαρτήτως κυβερνητικών εναλλαγών σε ασφάλεια κατά τις επιταγές του νόμου και, άρα, απαλλαγμένου κομματικών επιρροών και επεμβάσεων (βλ. ΣτΕ 2325/1966), χάριν των διοικητικών υπηρεσιών.

Κατά συνέπεια, στον βαθμό που οι μεταβολές που επιχειρεί ο νομοθέτης στις δομές της Δημόσιας Διοίκησης έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια μεγάλου αριθμού δημοσίων υπαλλήλων, τότε αυτές πρέπει να είναι προϊόν εμπεριστατωμένης μελέτης, βασιζόμενης στις αρχές της διοικητικής επιστήμης, ώστε να τεκμηριώνεται ότι οι νέες ρυθμίσεις είναι ορθολογικές, διαρκείς και αποτελεσματικές, και όχι περιστασιακές, αποσπασματικές και εξυπηρετικές άλλων σκοπών, μη σχετιζομένων με τις απορρέουσες από το Σύνταγμα αρχές. Στην ορθή αυτή ερμηνεία συνηγορεί και η συνταγματική επιταγή περί προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου (άρθρο 25 Σ).



* Ο Νάσος Θεοδωρίδης είναι δικηγόρος και μέλος του Τμήματος Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ

(ΑΥΓΗ, 01.08.13)